KIRMIZI KARGA

SEVGİLİ RADYO GÜNLÜĞÜ

"Prince İgor"

Bu akşam bir “Prens İgor Gecesi” düzenleyeyim dedim. Bir radyo yayını gibi... Keşke öyle bir imkan olsaydı ama maalesef onun yerine böyle bir yol izliyorum: Youtube’dan bulduğum farklı kayıtları paylaşıp ve en güzel yoruma birlikte ulaşalım istedim.

Belki birçokları için sıkıcı gelecek olabilir, onlar lütfen yol yakınken kaçıp kendilerini kurtarsınlar.

Ben sıklıkla bulduğum tüm farklı “Prens İgor” yorumlarını dinliyor ve her seferinde de çok etkileniyorum. O yüzden buradan sizlerle paylaşmak istedim.

Lütfen beğendiğiniz veya beğenmediğiniz kayıtları not edin.

* * *

Bu arada Prens İgor konusunda kısa bir bilgi vereyim:

Özgün adı Knyaz İgor olan eser, ünlü Rus müzik insanı Alexander Borodin’in dört perdelik operasıdır. İlk gösterimi 4 Kasım 1890 tarihinde St. Petersburg kentinde Mariinsky Tiyatrosu’nda yapılır.

Eserin yaratım aşaması ilginç anekdotlar içerir:

Borodin’in bir opera için proje aradığını duyan Vladimir Stasov, besteciye 30 Nisan 1869’da 12. Yüzyılda yazılmış destansı bir düz şiir olan The Lay of Igor's Host'u önerir. Borodin öneriyi ürkütücü ama bir o kadar da çekici bulur. Stasov’a gönderdiği cevap yazısında şöyle der;

“Taslağınız o kadar eksiksiz ki bana her şey çok net görünüyor ve bana mükemmel bir şekilde uyuyor. Ama kendi görevimi sonuna kadar yerine getirebilecek miyim? Bilemiyorum... Burada dedikleri gibi, 'Kurttan korkan ormana girmez!' Bu yüzden bir deneyeceğim...”

Dener de... Edebiyat kaynaklarından materyal topladıktan sonra Borodin, Eylül 1869'da Yaroslavna'nın arioso ve Konchakovna'nın cavatina'nın ilk versiyonlarıyla kompozisyona başlar. Ardından Polovtsian Dansları ve Polovtsy Yürüyüşü'nü çizer.

Ancak kısa sürede şüpheleri olmaya başlar ve beste yapmayı bırakır. Kaygısını karısına yazdığı bir mektupta şöyle ifade eder: "Burada çok az drama var ve hareket yok... Bana göre dramasız opera, tam anlamıyla doğal değil."

Borodin, Rimsky-Korsakov ve Mussorgsky'nin 1873 tarihli “The Maid of Pskov” ve 1874 tarihli “Boris Godunov” operalarının sahnelenmesindeki başarıdan esinlenerek 1874'te Prens Igor'u yazmaya geri döner.

Ancak Borodin'in asıl mesleği, araştırma ve öğretim üyeliği de yaptığı kimya idi. Aynı zamanda sıkı bir aktivist olan Borodin o dönemde kadın davalarını desteklemek için fazla zaman harcayınca kendini müziğe yeterinde adayamadı ve müzik çalışmalarında aksamalar oldu.

1876'da, hayal kırıklığına uğramış Stasov, Borodin'in Prens Igor'u bitireceği umudunu yitirir ve senaryosunu Rimsky-Korsakov'a sunar. Rimsky-Korsakov senaryoyu kabul etmek yerine, Borodin'e konser performansına hazırlanırken önemli bölümleri düzenlemede yardımcı olur. 1879'da yazılan Polovtsian Dansları’nı iki besteci birlikte düzenler.

Rimsky-Korsakov anılarında bu birlikte çalışmayı şöyle anlatır:

“Polovtsian Danslarının orkestrasyonunu beklemenin sonu yoktu ve benim tarafımdan koro ile duyurulmuş ve prova edilmişti. Parçaları kopyalamanın tam zamanıydı. Umutsuzluk içinde Borodin'e eleştirilerimi sıraladım. O da pek mutlu değildi. Sonunda tüm umudumu bırakarak ona orkestrasyonda yardım etmeyi teklif ettim. Bunun üzerine akşam evime geldi ve yanında Polovtsian Danslarının pek dokunulmamış müziklerini getirdi; ve üçümüz - o, Anatoly Lyadov ve ben - eseri parçalara ayırdık ve acele etmeye başladık. Zaman kazanmak için mürekkeple değil kurşun kalemle yazdık. Böylece gece geç saatlere kadar iş başında oturduk. Kurşun kalem izlerimizi sağlam tutmak için skor Borodin'in bitmiş tabakaları sıvı jelatinle kaplayarak; daha çabuk kuruması için çalışma odamdaki iplere çamaşır asar gibi astık. Böylece numara hazırdı ve kopyacıya iletildi.”

Prens Igor üzerinde neredeyse 18 yıl boyunca aralıksız çalışan Borodin 1887'de Prens Igor'u eksik bırakarak aniden öldü. Bunun üzerine Rimsky-Korsakov ve Stasov, Borodin'in evindeki tüm notları toparlayıp Rimsky-Korsakov'un evine getirdi.

Her zaman Borodin’in adıyla anılan eseri tamamlamak Rimsky-Korsakov’a nasip oldu.

* * *

Müziği kasetlerden dinlediğimiz zamanlarda iki ayrı orkestra tarafından icra edilen yorumu vardı bende ki bunlardan biri hala durur. Dinleyecek bir kasetçalarım kalmamasına rağmen. Diğeri defalarca ve defalarca dinlenmekten yıpranmış, artık tamirlere cevap veremez hale geldiğinde de atılmıştı.

Sonraki yıllarda CD’ler çıktığında bulduğum bütün Prens İgor kayıtlarını toplamıştım. Bir de yurt dışından aldığım plak kaydım var ki; pikabımız bozuk olduğu için onu da dinleyemiyoruz.

* * *

Bir son not daha ekleyeyim; ben çok geç keşfettim Prens İgor’un rap cover yorumunu. Meğer 1997-98 döneminde çıkmış. Birçok insan çok eleştirse de Warren g'nin en başarılı ve tanınan şarkısı olmayı başaran eser, birçok insan için de farklı müzik türleri ve kültürleri sentezleyen özgün bir girişim olarak dikkat çekmiş ve takdir toplamış.

Ama bu rap şarkısının en çok dikkat çeken kısmı şüphesiz Norveç opera sanatçısı Sissel Kyrkjebø tarafından seslendirilen bölümü olmuş. Ses de, yorum da, sözler de muhteşem:

“Rüzgarın kanatlarında uç git,

Anavatanına, sevgili şarkım,

Seni özgürce seslendirebildiğimiz topraklara,

Ki oralarda sen ve ben kaygı nedir bilmezdik...”

Şimdi Warren G & Sissel Kyrkjebø'dan başlayarak farklı yorumlara bir göz atalım...